Tantum Verde PolandTantum Verde Poland
Angelini PharmaA site of Angelini Pharma

08 września 2017

Grypa od podstaw – przyczyny, objawy, leczenie, zapobieganie

Wirus grypy – epidemiologia

Jak wskazują dane, zakażenia wirusem grypy i wirusami grypopodobnymi dotyczą rocznie 330−1575 mln ludzi, z czego umiera około 0,5−1 mln. Co się z tym wiąże, szacuje się, że grypa i zapalenie płuc (liczby połączone) plasują się na 6. miejscu wśród najczęstszych przyczyn śmierci na całym świecie (chociaż warto podkreślić, że w niektórych grupach obarczonych dużym ryzykiem powikłań, jak np. seniorzy, jest to miejsce 5.).

Przyczyny grypy

Chorobę wywołują trzy typy wirusów grypy.

  • Wirus grypy typu A – za zachorowania epidemiczne odpowiadają przede wszystkim typy A i B, najczęściej jest to pierwszy z nich. Wyróżnia się wysoką zmiennością antygenową. Wykazuje szczególne powinowactwo do komórek nabłonka dolnych dróg oddechowych – może przenikać głębiej do układu oddechowego, namnażać się w komórkach nabłonkowych i wywoływać zapalenie płuc (podobnie działo się w trakcie pandemii tzw. grypy hiszpanki, która miała miejsce na początku XX wieku; dane wskazują, że mogła być przyczyną nawet 50-100 mln zgonów).
  • Wirus grypy typu B – cechuje się mniejszą zmiennością niż typ A, jest rzadszą przyczyną zachorowań,
  • Wirus grypy typu C – występuje u ludzi i świń, nie powoduje pandemii. Zazwyczaj zakażenia wirusami typu B i C przebiegają łagodniej niż wirusami typu A.

Grypa – jak dochodzi do zakażenia?

Wirusy grypy są obecne w wydzielinie z dróg oddechowych. Do zakażenia zwykle dochodzi drogą kropelkową. Jednak zarazić się można nie tylko przebywając w pobliżu osoby chorej lub bezobjawowego nosiciela – jest to możliwe także poprzez kontakt ze skażonymi przedmiotami (np. kiedy osoba wydalająca wirusa pozostawiła go na klamce od drzwi, a chwilę później tej klamki dotknęła następna osoba, która nieświadomie potarła dłonią usta lub nos, tym samym przenosząc wirusa wprost do swoich dróg oddechowych).

Wirus grypy wnika do organizmu i zaczyna namnażać się w nabłonku wyściełającym drogi oddechowe. Zakaża m.in. komórki nabłonka znajdujące się w nosie, krtani, tchawicy i oskrzelach.

Objawy grypy

Objawy grypy pojawiają się po upływie 1-7 dni od momentu zakażenia (zwykle okres wylęgania, inaczej inkubacji, wynosi 2-3 doby). Zazwyczaj grypa rozpoczyna się nagle. Towarzyszą jej następujące objawy:

  • gorączka (39-40°C),
  • dreszcze,
  • bóle mięśni i stawów,
  • bóle głowy,
  • ogólne osłabienie i złe samopoczucie,
  • dolegliwości ze strony układu oddechowego: suchy kaszel, ból gardła i nieżyt nosa,
  • brak apetytu,
  • nudności, wymioty, biegunka (występują przede wszystkim u dzieci).

U niektórych pacjentów dochodzi do szybkiego postępu choroby i wystąpienia masywnegozapalenia płuc przebiegającego z niewydolnością oddechową.

Rozpoznanie grypy

W oparciu o same objawy nie można jednoznacznie rozpoznać grypy. Podobne dolegliwości towarzyszą wielu chorobom, które wywołują inne patogeny (np. choroba przeziębieniowa, angina paciorkowcowa, COVID-19).

Niekiedy diagnozę potwierdza się specjalistycznymi badaniami wirusologicznymi materiału z nosa i gardła. Należą do nich m.in. test ELISA, immunofluorescencja (IF) lub metody serologiczne. Najczęściej wykonuje się szybki test antygenowy w materiale pobranym z nosa i z gardła.

Leczenie grypy

W terapii grypy duże znaczenie ma walka z gorączką – zaleca się odpowiednie dawki leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych (np. paracetamolu lub ibuprofenu). Należy pamiętać, że dzieciom do 12. roku życia nie wolno podawać kwasu acetylosalicylowego (aspiryny) – istnieje ryzyko rozwoju zespołu Reye’a, który wiąże się z zaburzeniami pracy wątroby i uszkodzeniem układu nerwowego.

W leczeniu grypy wskazane może być również zastosowanie leków przeciwwirusowych, np. oseltamiwiru lub zanamiwiru (mogą być podawane także dzieciom, przy czym konieczne jest dostosowanie ich dawek do wagi małego pacjenta) – skracają czas trwania choroby oraz łagodzą intensywność objawów. Powyższe leki można stosować także w profilaktyce grypy po kontakcie z osobą chorą.

Ponadto, w razie potrzeby podaje się leki obkurczające naczynia śluzówki nosa. W przypadku silnego kaszlu zastosowanie znajdują leki przeciwkaszlowe, a ból gardła można złagodzić przy pomocy leków z substancją czynną benzydaminą, np. pastylki do ssania, roztwór do płukania gardła czy aerozol. Pomocne mogą być też domowe sposoby walki z infekcją.

Włączenie antybiotyków do leczenia grypy bez powikłań jest bezzasadne. Antybiotykoterapię stosujemy w przypadku nadkażeń bakteryjnych.

Zazwyczaj choroba ustępuje samoistnie. Po około tygodniu-dwóch pacjent wraca do zdrowia,chociaż uczucie rozbicia i suchy kaszel mogą utrzymywać się dłużej.

Profilaktyka grypy

Profilaktyka grypy obejmuje zarówno codzienne działania, jak i szczepienia. Na co dzień powinniśmy pamiętać o:

  • wzmożonej higienie (zwłaszcza częstym i dokładnym myciu rąk);
  • unikaniu dużych skupisk ludzkich, przede wszystkim wykazujących objawy infekcji;
  • podczas kontaktu z chorym należy zadbać o dodatkowe zabezpieczenie (np. maseczkę na twarz);
  • chorzy na grypę powinni przebywać w domu i do minimum ograniczyć kontakty z innymi osobami (wychodząc z domu powinni używać wspomnianych wyżej maseczek, dzięki czemu zmniejszą ryzyko przekazania infekcji).

Szczepienie przeciwko grypie jest najskuteczniejszym sposobem uchronienia się przed jej wystąpieniem. Szczepienia są bezpieczne i zalecane rutynowo u wszystkich osób powyżej 6. miesiąca życia do okresu późnej starości. W grupie podwyższonego ryzyka zachorowania na grypę znajdują się m.in. dzieci w wieku 6-59 miesięcy, osoby powyżej 50. roku życia, pacjenci z otyłością, niedoborami odporności, przewlekle chorzy, kobiety ciężarne lub te, które planują ciążę. To właśnie tym osobom szczególnie zaleca się szczepienie przeciwko grypie, a jak wskazują dane, ich podawanie we wspomnianych tu grupach zmniejsza ilość zachorowań oraz śmiertelność nawet o 50-70 proc.

Szczepienia przeciwko grypie należy realizować co roku, ponieważ wirus grypy często mutuje, zmieniając się tak bardzo, że szczepionki przeciwko niemu wymagają regularnych zmian w składzie (zwiększa to ich skuteczność).

Grypa w ciąży

Jak to zostało wyżej wspomniane, kobiety ciężarne lub planujące dziecko znajdują się w grupie, która wymaga wzmożonej prewencji przeciwko grypie. Wiąże się to z faktem, że w ich przypadku znacznie wzrasta ryzyko ciężkiego przebiegu choroby oraz jej powikłań (w porównaniu do ogólnej populacji).

Grypa u ciężarnej jest zagrożeniem nie tylko dla niej samej (np. powikłaniami kardiologicznymi, zapaleniem płuc, niewydolnością oddechową), lecz także dla płodu. Zachorowanie na grypę w czasie ciąży może skutkować poronieniem, przedwczesnym porodem lub niską masą urodzeniową dziecka.

Zaleca się zaszczepienie przeciwko grypie każdej ciężarnej w okresie epidemicznym w kraju, w którym mieszka. Szczepienie można wykonać w każdym okresie ciąży.

Jak zaś przebiega leczenie grypy w ciąży? Przede wszystkim wymaga szybkiej reakcji i konsultacji z lekarzem – ciężarna może przyjmować oseltamiwir.

Powikłania grypy – czy jest się czego obawiać?

Powikłania grypy mogą wystąpić w każdej grupie wiekowej. Najczęstsze z nich dotyczą układu oddechowego i są to: zapalenie płuc i oskrzeli, angina paciorkowcowa, zaostrzenie astmy czy POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc). Jeśli zaś zwrócimy uwagę na inne układy, należy podkreślić przede wszystkim zwiększone ryzyko wystąpienia zapalenia ucha środkowego, zapalenia mięśnia sercowego i osierdzia, powikłania neurologiczne (np. poinfekcyjne zapalenie mózgu i opon mózgowo-rdzeniowych).

Biorąc pod uwagę powyższe informacje, łatwo zauważyć, że grypa jest poważnym wyzwaniem dla organizmu i nie można jej bagatelizować. Jeśli więc widzimy niepokojące objawy, nie czekajmy z wprowadzeniem środków zaradczych ani wizytą u specjalisty – szybka reakcja znacznie zwiększa skuteczność leczenia.

Za chwilę opuścisz witrynę Tantum Verde (lub in.) zawierającą treści promocyjne zatwierdzone w oparciu o przepisy dotyczące reklamy produktów leczniczych