Antyseptyczne leczenie bólu gardła od pierwszych objawów - kiedy i jak stosować aerozol na gardło?

Drapanie, pieczenie, kłucie przy przełykaniu - tak zwykle zaczyna się infekcja gardła. 
W praktyce większość takich dolegliwości wywołują wirusy, więc antybiotyk nie jest pierwszym wyborem. Za to leczenie objawowe (przeciwzapalne łagodzące eskalację zapalenia gardła) i szybkie sięgnięcie po miejscowy spray antyseptyczny np. z cetylopirydyną i benzydaminą, może ograniczyć namnażanie drobnoustrojów w miejscu bólu i przynieść wyraźną ulgę. Poniżej wyjaśniamy, na czym polega to podejście, czym jest cetylopirydyna (CPC) i kiedy warto zacząć stosowanie, aby wykorzystać „okno” pierwszych godzin choroby [1,2].

Podłoże bólu gardła

W populacji ogólnej ostre zapalenie gardła i migdałków to w przeważającej części zakażenia wirusowe, które samoistnie ustępują w ciągu kilku dni. Typowy przebieg wirusowego zapalenia gardła trwa około 3-7 dni, a objawy stopniowo słabną przy prawidłowym nawadnianiu, odpoczynku i leczeniu miejscowym. Ból może być silniejszy przy przełykaniu i promieniować do uszu, ale to wciąż najczęściej „zwykła” infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych. Dane epidemiologiczne i przeglądy potwierdzają, że 60–90% ostrych infekcji górnych dróg oddechowych ma etiologię wirusową [1,3].

Kiedy podejrzewać bakteryjne zapalenie gardła (anginę paciorkowcową)? Gdy pojawia się wysoka gorączka, silny ból gardła bez kaszlu, powiększone i bolesne węzły chłonne szyi, naloty na migdałkach, a objawy nie pasują do „przeziębienia”. Wtedy decyzję o antybiotyku podejmuje lekarz - na wirusy antybiotyk nie działa [4].

Dlaczego „antyseptyk w sprayu na gardło” połączony z substancją przeciwzapalną ma sens od pierwszych objawów?

Wirusy i bakterie zaczynają kolonizować błonę śluzową nosa i gardła na samym początku infekcji. Aerozol na gardło (spray) działa miejscowo - trafia dokładnie w miejsce bólu 
i zaczerwienienia, gdzie znajduje się również duże nagromadzenie drobnoustrojów chorobotwórczych, a ból jest najsilniejszy. Dzięki temu:

• zmniejsza namnażanie drobnoustrojów (efekt antyseptyczny),
• łagodzi ból i stan zapalny (jeśli preparat łączy antyseptyk z lekiem przeciwzapalnym i przeciwbólowym np. benzydaminą),
• jest wygodny i precyzyjny w użyciu nawet wtedy, gdy przełykanie śliny sprawia problem [5,6].

Cetylopirydyna (CPC) — jak działa i co o niej wiemy?

CPC to środek antyseptyczny z grupy soli amoniowych. Działa na bakterie Gram-dodatnie i Gram-ujemne, część grzybów (drożdżaków) oraz wykazuje aktywność wobec niektórych wirusów osłonkowych w warunkach laboratoryjnych. Mechanizm polega m.in. na zaburzeniu integralności błon komórkowych, co prowadzi do unieczynnienia drobnoustrojów [6,7].

W odniesieniu do wirusów oddechowych, podczas pandemii COVID-19 pojawiło się kilka badań nad produktami zawierającymi CPC. Część prac laboratoryjnych i klinicznych wskazywała na spadek ilości wirusa w ślinie po krótkotrwałym stosowaniu preparatów z CPC. To ważne: miejscowe antyseptyki nie „leczą” COVID-19, ale mogą redukować obciążenie drobnoustrojami w jamie ustnej i gardle. Liczne badania sugerują, że zawartość wirusa w ślinie jest skorelowana z ciężkością choroby oraz prawdopodobieństwem transmisji [8,9,10].

Podsumowując: CPC to sprawdzony antyseptyk do jamy ustnej i gardła o szerokim spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego, stosowany od lat w lekach. Jego zadaniem w infekcji gardła jest zmniejszenie liczby drobnoustrojów chorobotwórczych w miejscu bólu, a w połączeniu z substancją przeciwzapalną i miejscowo znieczulającą (benzydaminą) zapobiega eskalacji mikroorganizmów chorobotwórczych, jednocześnie przynosząc ulgę w bólu już na początku choroby [5].