Charakterystyczne objawy grypy – jak sobie z nimi radzić?

Grypa jest chorobą, której nie wolno lekceważyć. Nieleczone lub leczone nieprawidłowo zakażenie wirusem grypy może skończyć się poważnymi powikłaniami. Wirus występuje na całym świecie, dlatego narażeni jesteśmy na niego niezależnie od obszaru, na którym przebywamy.

Należy podkreślić, że nie we wszystkich przypadkach grypa ma ciężki przebieg. Zazwyczaj jest to przebieg o umiarkowanym nasileniu, najczęściej również dochodzi do samowyleczenia. Skąd wynikają istotne różnice w przebiegu grypy? Po pierwsze, stoją za tym uwarunkowania indywidualne oraz stan odporności danego pacjenta. Po drugie, ma znaczenie szczep wirusa, który wywołał zakażenie.

Grypa i jej objawy

Wirusy grypy (należący do rodziny Ortomyksowirusów) dzielimy na trzy typy – A, B, C – oraz liczne podtypy. Głównym źródłem infekcji jest typ A, który ma 27 różnych podtypów. Stąd też tak różny może być przebieg choroby o tej samej nazwie, a wywołanej przez inny podtyp wirusa. Jednak niezależnie od rodzaju wirusa, w każdym przypadku duże znaczenie odgrywa szybkość reakcji na wystąpienie pierwszych symptomów choroby.

Niepokojące objawy, które mogą świadczyć o zakażeniu wirusem grypy, to:

• gorączka (powyżej 38 ^oC),
• zawroty głowy i ból – przeważnie o dużym nasileniu,
• bóle mięśni,
• bóle brzucha i inne objawy ze strony układu trawiennego, np. biegunka, nudności,
• brak apetytu,
• dreszcze,
• ogólne osłabienie, senność,
• nieżyt gardła oraz nosa (występują rzadko).

Objawy grypy najczęściej pojawiają się nagle – w ciągu doby lub dwóch od zakażenia wirusem. Osoba chora zaraża zaś przez kolejne 2-5 dni (a nawet do 10). Zazwyczaj najtrudniejszym okresem chorowania są pierwsze 3-4 dni grypy. W tym czasie występuje najwyższa gorączka oraz nasilenie innych objawów.

Przykłady najczęstszych powikłań pogrypowych:

• nadkażenia bakteryjne prowadzące do bakteryjnego zapalenia płuc,
• zapalenie oskrzeli,
• zapalenie ucha środkowego,
• zapalenie mięśnia serca i osierdzia,
• poinfekcyjne zapalenie mózgu i opon mózgowych,
• zaostrzenie astmy,
• zaburzenia w pracy układu trawiennego,
• i inne.

Aby zmniejszyć ryzyko powikłań, ważna jest odpowiednia diagnostyka i niebagatelizowanie niepokojących objawów. Pozwala to na szybkie zastosowanie skutecznych leków przeciwgrypowych, szczególnie u osób znajdujących się w grupach podwyższonego ryzyka. To właśnie im w pierwszej kolejności zalecane jest szczepienie przeciwko grypie, ponieważ w tej grupie najczęściej zdarzają się zgony w przebiegu grypy i jej powikłań.

Grupy podwyższonego ryzyka, które w szczególności narażone są na pogrypowe powikłania:

• dzieci w wieku od 6 miesiąca do 5. roku życia;
• osoby po przeszczepach organów;
• osoby powyżej 50. roku życia;
• pacjenci (zarówno dzieci, jak i dorośli), którzy zmagają się z przewlekłymi chorobami układu sercowo-naczyniowego, oddechowego (m.in. z astmą), chorobami neurologicznymi, nerek, wątroby, hematologicznymi czy też metabolicznymi (np. pacjenci z cukrzycą);
• osoby z osłabioną odpornością (niedobory mogą być wywołane np. leczeniem immunosupresyjnym czy też zakażeniem wirusem HIV);
• kobiety w ciąży lub też planujące ciążę.

Profilaktyka i leczenie grypy

Z związku z dużą zmiennością genetyczną i licznymi mutacjami wirusa grypy, nie jest możliwe zastosowanie szczepionki, dającej odporność „na całe życie”. Co roku przygotowywana jest nowa szczepionka, która zawiera inaktywowane wirusy wybranych szczepów (szczepionka podawana domięśniowo) lub żywe atenuowane wirusy (szczepionka donosowa).

Podstawową rekomendacją jest wykonywanie szczepień u maksymalnie wielu dzieci, które ukończyły 6. miesiąc życia. Podkreśla to powagę, z jaką specjaliści traktują ten rodzaj infekcji (zalecenia oparte są m.in. na wskazaniach Komitetu Doradczego ds. Szczepień Ochronnych, ACIP oraz Światowej Organizacji Zdrowia, WHO).

Jest to ważne, gdyż specyfika wirusów pozwala na ich łatwe rozprzestrzenianie się – przenoszone są drogą kropelkową lub poprzez bezpośredni kontakt ze skażonymi przedmiotami (np. dostarczenie drobnoustroju z brudnych rąk wprost do ust czy nosa). Szczepienia pozwalają więc nie tylko ograniczyć poważne skutki związane ze zdrowiem jednostki, lecz także zapobiec wystąpieniu epidemii grypy.

Poza szczepieniami bardzo ważne są inne działania mające na celu prewencję:

• należy unikać dużych skupisk ludzi w sezonie grypowym;
• należy często myć ręce wodą i mydłem lub używać środków do dezynfekcji;
• jeśli ręce są brudne, nie powinno się nimi dotykać twarzy – oczu, nosa, ust;
• należy zakrywać usta i nos w momencie kichania lub kaszlu (najlepiej jednorazowymi chusteczkami higienicznymi, które następnie od razu należy wyrzucić do kosza);
• z osobą mającą objawy grypy, nie powinno się: przytulać, wymieniać uścisków dłoni, korzystać z tych samych sztućców etc. Należy zachować odległość powyżej 2m;
• w momencie wystąpienia niepokojących objawów, powinno się pozostać w domu aby nie rozprzestrzeniać wirusa na innych.

Leczenie grypy należy rozpocząć jak najszybciej od powzięcia podejrzenia wystąpienia tej choroby (najlepiej do 48 godzin od wystąpienia objawów).

Przeczytaj również: Przeziębienie – leczenie, objawy, jak długo trwa?

Domowe sposoby łagodzenia objawów grypy

• Podstawowe wskazówki

Istnieje kilka podstawowych zasad, do których należy się stosować.

Po pierwsze, właściwe nawodnienie. Woda stanowi około 70% składu organizmu człowieka i pomaga przeprowadzać niezbędne do prawidłowego funkcjonowania procesy. Jeśli nie dostarczamy odpowiedniej ilości, dochodzi do odwodnienia tkanek. Drogi oddechowe są wówczas bardziej podatne na zakażenie wirusami grypy i łatwiej dochodzi w nich do stanów zapalnych. Bez wody organizm nie może też odpowiednio przeprowadzać detoksykacji i na bieżąco pozbywać się szkodliwych substancji, co ma duże znaczenie w procesie zdrowienia.

Po drugie, dla prawidłowej pracy dróg oddechowych niezwykle ważne jest odpowiednie nawilżenie powietrza. Optymalny dla naszego organizmu przedział wilgotności waha się w zakresie 45-65 proc. Zbyt suche powietrze utrudnia regenerację podrażnionych tkanek i powoduje ich dodatkowe wysuszanie. Dobrze jest więc zbadać poziom wilgotności w pomieszczeniach, w których najczęściej przebywamy. Jeśli wynik okaże się niski, powinniśmy nawilżyć powietrze domowymi sposobami lub profesjonalnymi nawilżaczami.

• Syrop z cebuli

Syrop z cebuli jest jednym z najlepiej znanych „babcinych” sposobów łagodzenia objawów przeziębienia oraz grypy. Ma działanie wykrztuśne i łagodzące kaszel. Cechują go również właściwości immunostymulujące, dezynfekujące i bakteriobójcze. Dodatkowo, jest też bogatym źródłem różnego rodzaju składników odżywczych – witamin A, C, PP i mikroelementów, m.in. cynku, który odgrywa ważną rolę w tworzeniu prawidłowej odporności organizmu.

Do zrobienia domowego syropu wystarczą dwa składniki: cebula oraz cukier (można zastąpić go miodem). Warzywa kroimy w kostkę lub piórka, mieszamy z cukrem i zostawiamy na kilka godzin pod przykryciem. Po upływie tego czasu – około 5 godzin – cebula wypuści pierwszy sok, który jest właśnie naszym syropem. Należy przyjmować go 3-4 razy dziennie po jednej łyżce stołowej. Pozostałą część przechowujemy w lodówce.

• Miód z czosnkiem

Miód sprawdza się nie tylko w różnego rodzaju domowych sposobach radzenia sobie z chorobą, lecz także w profesjonalnych środkach. Stoją za tym liczne walory terapeutyczne, którymi się wyróżnia. Odznacza się m.in. działaniem bakteriobójczym, przeciwwirusowym, przeciwzapalnym, ale teżłagodzącym, regenerującym, nawilżającym oraz immunostymulującym.

Liczne atuty ma także czosnek. Działa regulująco oraz pobudzająco na reakcje komórkowe zachodzące w układzie odpornościowym. Ma także właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, przeciwmiażdżycowe oraz antyoksydacyjne.

Zatem nie stanowi zaskoczenia fakt, że połączenie obu tych składników jest często wykorzystywanym sposobem do walki z infekcją. Jedną z propozycji stanowi mieszanka miodu (najlepiej lipowego) ze startym czosnkiem (lub przepuszczonym przez praskę). Mieszamy ze sobą oba składniki w stosunku 1:1, a następnie spożywamy jedną łyżkę stołową mikstury i popijamy ciepłą wodą. Środek należy przyjmować przed snem.

• Miód do ssania

W przypadku problemów z gardłem warto wykorzystać miód w postaci przypominającej pastylki do ssania. Zadziała podobnie, bo bazuje na wspomnianych już wcześniej właściwościach produktu – nawilżających, regenerujących, łagodzących, a także przeciwbólowych (m.in. dlatego jest częstym składnikiem tabletek na gardło).

Skrystalizowany miód nabieramy na łyżeczkę, a następnie trzymamy w jamie ustnej tak długo, aż całkowicie się rozpuści. Dzięki temu będzie miał na tyle długi kontakt z podrażnionymi tkankami, aby zadziałać terapeutycznie. Czynność tę możemy powtarzać nawet 10 razy dziennie.

• Imbir

W celu zmniejszenia gorączki można zastosować imbir. Ma działanie rozgrzewające, napotne, immunomodulujące, przeciwzapalne oraz przeciwwirusowe. Za wymienionymi właściwościami terapeutycznymi stoją gingerole, które dodatkowo wyróżniają się także działaniem antyoksydacyjnym oraz łagodzącym ból. Istotne są również liczne olejki eteryczne, które pomagają w łagodzeniu kaszlu. Ułatwiają rozrzedzanie, a następnie odkrztuszanie zalegającej w drogach oddechowych flegmy.

Imbir jest stosowany zazwyczaj w formie świeżego korzenia, gdyż sproszkowany wykazuje znacznie mniejszą aktywność biologiczną. Jak można z niego korzystać? Bardzo dobre działanie wykazuje napar z imbiru. Należy zetrzeć obrany korzeń rośliny (ok. 20-30 g), a następnie zalać gorącą wodą. Po lekkim ostudzeniu warto dodać łyżeczkę miodu. Należy upewnić się, że napój nie jest zbyt gorący, ponieważ wysoka temperatura niweluje lecznicze właściwości miodu. Napój zaleca się pić nawet kilka razy dziennie (2-4 porcje). Należy mieć jednak na uwadze jego działanie napotne, dlatego po spożyciu napoju warto przebywać w łóżku i nie wychodzić na zewnątrz przez kilka godzin.

• Olejki eteryczne

To składniki wielu roślin, które mają działanie m.in. przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwgrzybicze, immunostymulujące, przeciwpasożytnicze, a także udrażniające drogi oddechowe (rodzaj oraz siła działania zależy od rośliny, z której pochodzi dany olejek).

Wirusy grypy są szczególnie wrażliwe na działanie olejków z kory cynamonowca czy też korzeni Cynanchum stauntonii. Sprawdza się także olejek eukaliptusowy, goździkowy oraz olejek wytwarzany z drzewa manuka. W przypadku łagodzenia kataru, dobrze zadziała również olejek z drzewa herbacianego lub sosnowy.

Jak można je zastosować? Jedną z opcji jest inhalacja. Aby zaś udrożnić zatkany nos, warto zrobić domową wersję maści ułatwiającej oddychanie. Wystarczy do wazeliny dodać kilka kropel wybranego olejku eterycznego, dokładnie wymieszać ze sobą oba składniki i przed snem nasmarować nimi klatkę piersiową. Olejki będą uwalniały się przez kolejne kilka godzin, co przyniesie ulgę i ułatwi spokojny sen.

• Środki farmakologiczne

Najczęściej stosowane są leki przeciwzapalne, przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe. Tego typu właściwościami cechuje się np. ibuprofen (należący do grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych, NLPZ). Przeciwgorączkowo i przeciwbólowo można zastosować też paracetamol (lek nie ma właściwości przeciwzapalnych). W aptekach dostępne są także leki złożone, które oprócz wymienionych wyżej składników, zawierają w swoim składzie także np. fenylefrynę. To substancja obkurczająca naczynia krwionośne w błonie śluzowej nosa, co pomaga udrożnić drogi oddechowe. Należy pamiętać, że fenylefrynę mogą stosować osoby powyżej 12. roku życia.

Objawy bólu gardła pomogą złagodzić pastylki do ssania, roztwory do płukania lub aerozole, które działają miejscowo – znieczulają, nawilżają, działają antyseptycznie. W ich składzie znajdziemy m.in. benzydaminę, która również należy do grupy NLPZ. Jeśli wolimy środki z naturalnych składników, znajdziemy w aptece preparaty na bazie miodu, propolisu czy też różnego rodzaju ziół, np. tymianku.

Pamiętajmy, że nawet jeśli dane suplementy lub leki są dostępne bez recepty, nie oznacza to braku przeciwwskazań do ich stosowania. Zagrożeniem mogą być np. ewentualne reakcje alergiczne czy też jednoczesne zastosowanie różnych substancji, których nie powinno się ze sobą łączyć. Zaopatrując więc swoją domową apteczkę, skorzystaj ze wsparcia farmaceuty i poproś go o poradę. W przypadku grypy bardzo istotna jest konsultacja lekarska, która często stanowi klucz do niepowikłanego wyleczenia. Pamiętaj, reaguj na niepokojące objawy – im szybciej, tym lepiej.

Zobacz także: Domowe sposoby na przeziębienie: jak szybko pozbyć się dolegliwości?