Dreszcze – czym są? Jakie są przyczyny i sposoby leczenia?

Czym są dreszcze?

Dreszcze, najprościej mówiąc, są uczuciem zimna połączonym z drżeniem ciała. Stanowią jeden z mechanizmów obronnych odporności i sygnalizują o zaistniałych nieprawidłowościach w organizmie. Dreszcze są pobudzane przez neurony ośrodka termoregulacji, które zbierają sygnały czuciowe z termoreceptorów skóry i przekazują je w postaci impulsu do mięśni, które w odpowiedzi zaczynają w odpowiedni sposób reagować, manewrując energią cieplną. Dreszcze pojawiają się wtedy, kiedy pod wpływem informacji wysyłanych z mózgu, ruchy mięśni stają się mimowolne i nieskoordynowane, przez co wywołują regularne, trwające 10-20 sekund drobnofaliste drżenie ciała. Najczęściej to skutek szybkiego wzrostu temperatury ciała związanego z chorobą, niekiedy silnymi emocjami. Dreszcze i gorączka to typowe objawy przeziębienia, grypy czy też anginy. Sygnalizują, że w organizmie rozwija się zakażenie, a poza tym spełniają jeszcze jedną funkcję – wspierają regulację temperatury ciała. I to zarówno przy gorączce, jak i wyziębieniu. Szybkie drżenie mięśni wywołuje wzrost temperatury, która przy stanach infekcyjnych uniemożliwia chorobotwórczym drobnoustrojom dalsze działanie, a przy stanach wyziębienia, pomaga przywrócić właściwy poziom ciepłoty organizmu.

Dreszcze – przyczyny

Jak już zostało wspomniane, dreszcze i gorączka zwykle towarzyszą infekcjom – przeważnie wirusowym i bakteryjnym. W takich przypadkach mimowolne drżenie mięśni jest zjawiskiem patologicznym. Świadczy o tym, że do krwiobiegu przedostały się szkodliwe mikroorganizmy, ich cząstki lub wytwarzane przez nie toksyny. Dreszcze i temperatura ciała przekraczająca 38°C są objawami charakterystycznymi nie tylko wspomnianych już przeziębienia, grypy i anginy, lecz także ostrych chorób zakaźnych, jak malaria i tyfus, zapalenie płuc czy odmiedniczkowe zapalenie nerek. To tylko niektóre przykłady. Chociaż dreszcze najczęściej utożsamia się z gorączką, zdarza się, że występują niezależnie od temperatury ciała. Wówczas mogą mieć związek z osłabieniem odporności, przewlekłym zmęczeniem, anemią (niedożywieniem), ale również być skutkiem nadużywania alkoholu oraz stosowania niektórych substancji leczniczych.

Mimo tego, że przyczyna mimowolnego drżenia mięśni miewa podłoże zupełnie niegroźne, taki stan nie powinien być bagatelizowany, zwłaszcza jeśli nie daje się jasno wytłumaczyć. Dreszcze bez gorączki, o ile nie są oznaką silnych emocji bądź konsekwencją przemarznięcia, powinny wzbudzić niepokój, ponieważ mogą być źródłem poważnych zaburzeń, które wymagają specjalistycznego leczenia. Między innymi:

• cukrzycy i związanej z nią hipoglikemii,
• chorób układu krążenia, w tym na przykład niedociśnienia (hipotonii),
• problemów hormonalnych – tu przede wszystkim menopauzy,
• chorób układu moczowego – zapalenia nerek, pęcherza moczowego,
• chorób nowotworowych, przy których dreszcze mają związek z przenikaniem do krwiobiegu rozpadających się cząstek guza,
• chorób psychicznych – dreszczami objawiają się nerwice, stany lękowe, a także depresja.

Dreszcze w ciąży – czy są powodem do niepokoju?

Dreszcze w ciąży bardzo często są zwykłym objawem zmian, jakie zachodzą w ciele ciężarnej kobiety. Pojawiają się w konsekwencji gry hormonalnej, w trakcie której poziom estrogenów spada kosztem wzrastającego progesteronu. To właśnie ten ostatni hormon, podrażniając ośrodek podwzgórza, przyczynia się do wystąpienia napadów gorąca, nocnych potów i zimnych dreszczy. Jeśli tylko takim objawom nie towarzyszy gorączka czy inne dolegliwości sugerujące infekcję – ból gardła, katar, zapalenie spojówek, wysypka – nie ma powodu do niepokoju. Inaczej jest, gdy temperatura ciała zacznie się niebezpiecznie podnosić, czyli przekroczy 38°C. Wówczas należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Wysoka gorączka, zwłaszcza w pierwszym trymestrze ciąży, może być bardzo niebezpieczna i znacznie podnosi ryzyko wystąpienia wad płodu, a nawet poronienia.

Jak postępować w przypadku dreszczy?

Postępowanie przy dreszczach jest ściśle uzależnione od ich przyczyny. Jeśli dreszcze i gorączka stanowią następstwo zakażenia bakteryjnego lub wirusowego, sposobem na ich złagodzenie jest zbicie temperatury, wygrzanie się pod kocem (a przy napadach gorąca, nawet odsłonięcie fragmentów rozgrzanego ciała), porządny odpoczynek. Trzeba jednak pamiętać, że gorączka jest naturalnym mechanizmem obronnym, złożoną odpowiedzią układu immunologicznego na obecność niektórych patogenów, więc nie ma potrzeby obniżania jej dopóki nie przekroczy 38°C. Dotyczy to także najmłodszych. Gorączkę i dreszcze u dziecka można zwalczać przy pomocy dostępnych bez recepty środków przeciwgorączkowych (paracetamol, ibuprofen) oraz stosując zimne okłady. Warto pamiętać, że u dzieci temperatura ciała, która osiągnęła 38°C może zacząć bardzo szybko wzrastać. Dlatego też podczas choroby dobrze ją regularnie monitorować, aby w odpowiednim momencie podać lek. Najpierw słabszy, a w razie potrzeby silniejszy.

Natomiast, jeśli występują dreszcze bez gorączki, należy włączyć leczenie ukierunkowane bezpośrednio na przyczynę takiego stanu. W przypadku zaburzeń hormonalnych będzie to leczenie endokrynologiczne, w przypadku chorób układu krążenia leczenie kardiologiczne, w przypadku problemów natury psychicznej leczenie psychiatryczne i tak dalej. Kiedy przyczyna dreszczy nie jest dokładnie znana, pomocna okaże się wizyta u lekarza pierwszego kontaktu. Internista może zlecić wykonanie określonych badań, nawet tak podstawowych, jak morfologia, hormony tarczycy, analiza moczu, których wyniki pomogą ustalić przyczynę pojawiania się dreszczy.

Kiedy pojawią się dreszcze, pamiętaj o:

• właściwym stosowaniu leków przeciwgorączkowych;
• dostosowywaniu odzienia do temperatury ciała;
• spożywaniu większej ilości wody;
• domowych sposobach, jak picie gorącej herbaty z miodem i cytryną, soku z malin bądź naparu z imbiru lub czarnego bzu;
• wzmocnieniu odporności produktami spożywczymi lub suplementami bogatymi w witaminę C, cynk i rutynę,
• konieczności odpoczynku;
• umówieniu się na wizytę do lekarza.