Kamienie migdałkowe – przyczyny powstawania, sposoby leczenia. Jakie objawy wywołują?

Jakie objawy wywołują kamienie migdałkowe?

Kamienie migdałkowe (detryt, derbis) to zielone lub żółte czopy retencyjne o zwartej, ale miękkiej konsystencji. Są różnej wielkości. Czasami bywają niewielkie i przypominają ziarenko ryżu. Wówczas mogą nie wywoływać żadnych objawów. Ale zdarzają się też kamienie o okazałych rozmiarach, dwu-, trzycentymetrowe, które tworząc się w zachyłkach (kryptach) migdałków gardłowego lub podniebiennych, wywołują dyskomfort związany z uczuciem zalegania czegoś w przełyku.

Duże kamienie migdałkowe są zwykle przyczyną pojawienia się stanu zapalnego, przez co wywołują obrzęk, bolesność i tkliwość migdałków, a w efekcie trudność w przełykaniu, chociażby śliny. Poważnym problemem, jaki wywołuje detryt, jest fetor ex ore – nieprzyjemny zapach z ust. Ponieważ źródłem fetoru są same czopy, nie udaje się go pokonać ani częstym myciem zębów, ani miętowymi tabletkami na halitozę. Jedynym sposobem na pokonanie krępującej dolegliwości jest pozbycie się kamieni migdałkowych, jednak nie jest to wcale takie proste.

Kamienie migdałkowe mogą wywoływać:

• ból gardła utrudniający przełykanie;
• ból promieniujący w stronę ucha;
• tkliwość i powiększenie migdałków;
• wrażenie zalegania ciała obcego w przełyku;
• nieprzyjemny zapach z ust.

Jakie są przyczyny powstawania kamieni migdałkowych?

Mówiąc o przyczynach powstawania detrytu, zwykle wymienia się wpływ bakterii oraz niewystarczającą higienę jamy ustnej. Chociaż faktycznie te dwa czynniki predysponują do wytworzenia się kamieni migdałkowych, nie tylko one są odpowiedzialne za pojawienie się tej przypadłości. Obecnie tak naprawdę wciąż nie wiadomo, co dokładnie składa się na patogenezę tego zjawiska. Z pewnością duży wpływ mają bakterie beztlenowe, które na stałe kolonizują mikroflorę jamy ustnej. Naukowcy podejrzewają, że, gdy w przestrzeni międzyzębowej oraz dalszych częściach gardła zaczynają odkładać się resztki pokarmów, w procesie gnicia stają się pożywką dla skolonizowanych drobnoustrojów – bakterii i grzybów oportunistycznych – czyli saprofitów. Obumarłe saprofity, ale także limfocyty, leukocyty, komórki naskórka oraz resztki martwej materii organicznej, które gromadzą się w kryptach migdałków w określonych warunkach ulegają zwapnieniu. Zresztą przyczyniają się do tego same mikroorganizmy saprofityczne, które odkładając sole wapnia, wywołują działanie mineralizujące, przez co ,,utwardzają” kamienie migdałkowe.

Uznaje się, że ryzyko pojawienia się kamieni migdałkowych ma związek z budową gardła oraz niektórymi chorobami górnych dróg oddechowych – nawracającą anginą, zapaleniem migdałków. Przy tych schorzeniach zmianie ulega powierzchnia migdałków, które stają się pofałdowane, pełne wgłębień i zakamarków, w jakich łatwo mogą gromadzić się resztki pożywienia, obumarły naskórek oraz bakterie beztlenowe, z których, jak już wyżej opisano, tworzą się kamienie migdałkowe. Zapalenie migdałków to częsta przyczyna powstawania kamieni migdałkowych, jednak nie jedyna. Poza tym występują także inne czynniki predysponujące do pojawienia się detrytu. To choroby jamy ustnej i zębów, przerost migdałków, ale także palenie papierosów i źle skomponowana, bogata w cukry codzienna dieta.

Główne przyczyny powstawania kamieni migdałkowych:

• wzmożona aktywność saprofitów stale kolonizujących nabłonek jamy ustnej,
• odkładnie się resztek pokarmów,
• gromadzenie się obumarłych komórek,
• zmiana powierzchni migdałków.

Jak usunąć kamienie migdałkowe?

Główny problem z detrytem wywołuje jego nawrotowy charakter. Małe czopy retencyjne łatwo wypadają samoistnie, podczas kaszlu lub w trakcie płukania jamy ustnej. Większe można z niewielkim wysiłkiem usunąć zwykłą szpatułką czy łyżeczką. O ile jednak stosunkowo proste jest pozbycie się kamieni migdałkowych, o tyle kłopot sprawia zapobieganie ich stałemu odtwarzaniu. Na ogół wzmożona higiena nie wystarcza i trzeba sięgać po pomoc laryngologa i specjalistyczne rozwiązania. Jednym z nich jest kryptoliza migdałków. To zabieg, podczas którego z pomocą światła laserowego lub fal radiowych (rzadziej ciekłego azotu), wywołuje się spłycenie i zamknięcie krypt migdałkowych. Ponieważ kryptoliza sprawia, że migdałki stają się mniejsze, faktycznie resztki trudniej mogą się w niej zalęgnąć. Chociaż pod tym względem terapia jest bardzo efektywna, nie chroni przed chorobami, w wyniku których kamienie migdałkowe ponownie się wytwarzają. Innym, znacznie bardziej skutecznym zabiegiem jest tonsillektomia, czyli chirurgiczne wycięcie migdałków. Usunięcie migdałków oznacza usunięcie gniazd, w których tworzą się detryty. Problem zostaje całkowicie rozwiązany, aczkolwiek trzeba mieć świadomość, jak dużym kosztem się to odbywa. Migdały pełnią bardzo ważną funkcję obronną, są elementem układu immunologicznego i w dużej mierze wpływają na stan odporności. Tonsillektomia to ryzyko zaburzeń układu odpornościowego i większe prawdopodobieństwo częstych infekcji dróg oddechowych. Dlatego wykonuje się ją w ściśle określonych przypadkach, przy dużych, licznie nawracających kamieniach migdałkowych, wywołujących stany zapalne i ropne nacieki.

Jak zapobiegać nawrotom kamieni migdałkowych?

W zapobieganiu nawrotom detrytu bardzo ważne miejsce zajmuje codzienna higiena jamy ustnej. Osoby, u których występuje tendencja do odnawiania się kamieni migdałkowych, powinny zadbać o pielęgnację na zaawansowanym poziomie. Mycie zębów po każdym posiłku, używanie irygatora, płukanie gardła roztworami o działaniu antyseptycznym i przeciwzapalnym (np. Zawierających benzydaminę), usuwanie szpatułką nowopowstałych czopów to absolutna podstawa. Poza tym można wspierać się także ,,domowymi sposobami”, a więc przede wszystkim:

• wprowadzić zmiany w diecie, ograniczając spożycie cukrów prostych,
• regularnie pić napar z szałwii, która ma właściwości odkażające i bakteriobójcze, a przy tym działa ściągająco i zmniejsza obrzęk,
• raz na pół roku wykonywać higienizację stomatologiczną, czyli skaling, piaskowanie i fluoryzację,
• wzmacniać odporność, sięgając po wartościową żywność, suplementując witaminę C, B i cynk,
• przeciwdziałać rozwojowi chorobotwórczych drobnoustrojów, jeśli pojawia się ból gardła lub inne oznaki anginy czy zapalenia migdałków, trzeba od razu zgłosić się do lekarza i podjąć odpowiednie leczenie, nie dopuszczając tym samym do rozszerzenia się zakażenia.