10 stycznia 2020

Struny głosowe – co powinieneś o nich wiedzieć?

Budowa i położenie strun głosowych

Struny głosowe to narząd parzysty – dwa fałdy głosowe znajdują się w krtani, która jest umiejscowiona w środkowej części szyi (pomiędzy gardłem a tchawicą). Struny głosowe składają się z:

  • więzadeł głosowych,
  • mięśni głosowych,
  • tkanki łącznej,
  • naczyń krwionośnych,
  • nerwów,
  • błony śluzowej.

Specyficzna budowa fałdów głosowych daje im możliwości przesuwania się. Kiedy oddychamy, fałdy odchylają się od siebie, natomiast w czasie fonacji zbliżają się. Pomiędzy nimi znajduje się szpara, z którą struny głosowe wspólnie tworzą głośnię. To właśnie jej funkcjonowanie pozwala nam wytwarzać dźwięki, a wszelkie zaburzenia w tym miejscu wpływają na jakość oraz brzmienie naszego głosu.

Wysokość głosu zależy m.in. od budowy więzadeł głosowych – przede wszystkim od ich długości. Wpływ na to ma także ich napięcie, częstotliwość drgań oraz ciśnienie, z jakim wydychamy powietrze. Jak już wspomniano, struny głosowe ulegają drganiom i w ten sposób powstają dźwięki. Drgania wywoływane są zaś przez odpowiednie impulsy nerwowe, ponieważ cały narząd głosu jest uzależniony od pracy układu nerwowego. Stąd też niedowłady niektórych nerwów mogą objawiać się zmianami w brzmieniu głosu czy nawet zaburzeniami w zakresie możliwości wydawania dźwięków.

Zagrożenia dla pracy strun głosowych – na co uważać?

Jednym z częściej dotykających struny głosowe schorzeniem są stany zapalne krtani. Ich objawem jest przede wszystkim wspomniana już chrypka, która powstaje w wyniku obrzęku strun głosowych. Przestrzeń rezonacyjna ulega wówczas zwężeniu, nie ma wystarczająco miejsca na przepływ powietrza i drgania fałdów głosowych, co skutkuje trudnościami z wydobywaniem dźwięków.

Zapalenie krtani może mieć zarówno podłoże bakteryjne, jak i wirusowe. Znacznie częściej dotyka ono dzieci, m.in. ze względów anatomicznych oraz nie w pełni rozwiniętego układu immunologicznego, ale zdarza się także wśród dorosłych. Zapaleniu krtani zwykle towarzyszą objawy, które nie są zbyt uciążliwe. Może pojawić się chrypka, zaczerwienienie gardła, ból o lekkim lub umiarkowanym natężeniu. Choroba ta może także występować w ostrej postaci – wówczas należy natychmiast skonsultować się z lekarzem. Zbagatelizowanie zapalenia krtani może skutkować problemami z oddychaniem.

Wyróżnia się dwa podstawowe typy zapalenia krtani:

  • zapalenie podgłośni – inaczej nazywamy je zespołem krupu. Jak sama nazwa wskazuje, dotyka tej części krtani, która znajduje się pod głośnią. Za ten stan zwykle odpowiadają wirusy, co oznacza, że nie jest konieczna antybiotykoterapia. Należy jednak pamiętać o możliwości nadkażenia bakteryjnego – wtedy konieczny jest kontakt z lekarzem i zastosowanie odpowiedniego leczenia przyczynowego,
  • zapalenie nagłośnito poważniejszy stan, zwykle o etiologii bakteryjnej, dotyczy górnej części krtani. Na szczęście występuje znacznie rzadziej niż zakażenia wirusowe. Przebieg tej infekcji jest intensywny, większe jest ryzyko powikłań oraz częstsza konieczność leczenia szpitalnego – w celu zapewnienia pacjentowi drożności dróg oddechowych, którą może zablokować ich obrzęk.

Łagodne zmiany fałdów głosowych

Struny głosowe są narażone także na inne schorzenia. Do łagodnych zmian, które występują w tym obszarze, możemy zaliczyć:

  • polipy,
  • brodawczaki,
  • torbiele,
  • ziarniniaki,
  • żylaki.

Szczególnie warto przyjrzeć się dwóm jednostkom chorobowym, które dotykają strun głosowych. Pierwsza to tzw. obrzęk Reinkego – to często spotykana przewlekła zmiana, która może negatywnie wpływać nie tylko na funkcje fonacyjne fałdów głosowych, ale także na zdolności oddechowe krtani. W początkowym stadium pojawia się chrypka oraz zwiększenie monotonności głosu. Wyróżnia się cztery stadia obrzęku Reinkego, wśród których ostatnie wiąże się z 75 proc. wypełnieniem szpary głośni przez obrzękniętą tkankę. Wówczas wskazane jest leczenie mikrochirurgiczne, natomiast w stadiach I i II stosuje się przede wszystkim terapię zachowawczą.

Drugim względnie często pojawiającym się schorzeniem w obrębie strun głosowych są guzki śpiewacze, inaczej nazywane guzkami głosowymi. Pojawiają się obustronnie, w okolicy środkowej części fałdów głosowych. Główną przyczyną ich występowania jest przeciążenie głosu, które nieraz obserwuje się właśnie u śpiewaków, chociaż bardzo często dotyka też np. nauczycieli. Opisywana dolegliwość znacznie częściej występuje u kobiet, a pojawiające się wtedy objawy to m.in. chrypka oraz drżenie głosu. W początkowej fazie guzki śpiewacze są zmianami miękkimi, jeśli zaś nie zostaną poddane rehabilitacji, mogą ulec progresji w guzki twarde i wymagać leczenia chirurgicznego.

Co ma negatywny wpływ na struny głosowe?

Warto zauważyć, że na pracę głosu, w tym funkcjonowanie fałdów głosowych, wpływ mogą mieć także czynniki psychiczne. Nadmierny stres czy depresja mogą doprowadzić nawet do afonii psychogennej. Jest to nieświadome posługiwanie się szeptem, pomimo że w krtani nie występują żadne nieprawidłowości. Leczenie polega przede wszystkim na psychoterapii oraz pracy z głosem opartej głównie na relaksacji, ćwiczeniach oddechowych i ćwiczeniach fonetycznych.

Na fałdy głosowe negatywnie wpływa także:

  • palenie tytoniu,
  • środki chemiczne – np. metale ciężkie, toksyczne gazy czy nawozy sztuczne,
  • różnego rodzaju pyły,
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • picie mocnej kawy i herbaty,
  • nieprawidłowa emisja głosu oraz jego regularne przeciążanie.

Warto unikać wymienionych tu czynników, a w razie pojawienia się niepokojących objawów należy łagodzić ból, chrypkę oraz obrzęk specjalnie przeznaczonymi do tego środkami, np. pastylkami do ssania czy przeciwzapalnymi roztworami do płukania gardła. Pomocne są też inhalacje ziołowe, np. z szałwii czy tymianku. Jeśli jednak symptomy nie mijają, konieczna jest konsultacja lekarska.